Ωτίτιδα

Τι είναι η ωτίτιδα;

Η ωτίτιδα είναι μια από τις συχνότερες λοιμώξεις του ανθρώπινου σώματος και όλοι μας, κάποια στιγμή στη ζωή μας, έχουμε περάσει τη συγκεκριμένη πάθηση. Ωτίτιδα ονομάζεται η φλεγμονή του αυτιού το οποίο ανατομικά αποτελείται από τρεις κοιλότητες που διαχωρίζονται μεταξύ τους. Το έξω, το μέσο και το έσω ους. Η οξεία ωτίτιδα συμβαίνει συνήθως τους χειμερινούς μήνες, συχνότερα στα παιδιά, ωστόσο είναι αρκετά συχνή πάθηση και στους ενήλικες.

Σε τι διαφέρει η μέση από την εξωτερική ωτίτιδα;

Η εξωτερική ωτίτιδα, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, αφορά το έξω ους δηλαδή το εξωτερικό κανάλι που ονομάζεται έξω ακουστικός πόρος και καταλήγει στην τυμπανική μεμβράνη. Η μέση ωτίτιδα αφορά τη φλεγμονή του μέσου ωτός, που περιλαμβάνει τα οστάρια της ακοής, και συνήθως συνοδεύεται από συλλογή πύου στη κοιλότητα. Η εσωτερική ωτίτιδα, γνωστή ως λαβυρινθίτιδα, είναι η σοβαρότερη μορφή ωτίτιδας του έσω ωτός. Αφορά τη φλεγμονή του λαβυρίνθου που είναι ένα από τα όργανα ισορροπίας του σώματός μας.

Εκκριτική και χρόνια ωτίτιδα

Η εκκριτική ωτίτιδα είναι η συλλογή άσηπτου (χωρίς μικρόβια) μη πυώδους υγρού στο μέσο αυτί, μια κατάσταση που οφείλεται σε ελλιπή αερισμό του μέσου ωτός λόγω παρεμπόδισης διόδου του αέρα από ανατομικό κώλυμα πχ. κρεατάκια, σκολίωση ρινικού διαφράγματος και δυσλειτουργία ευσταχιανής σάλπιγγας. Η χρόνια μέση ωτίτιδα είναι ο όρος που περιγράφει τη μακροχρόνια φλεγμονή ή βλάβη του μέσου ωτός ή/και του τυμπάνου. Μπορεί να περιλαμβάνει:

1. Διάτρηση (τρύπα) στο τύμπανο
2. Χρόνια επιμένουσα ή επαναλαμβανόμενη ροή υγρού από το αυτί
3. Εμμονή υγρού πίσω από ένα ανέπαφο τύμπανο
4. Φλεγμονή στο μέσο αυτί που οδηγεί σε διάβρωση οστών καθώς και ανατομικών δομών όπως το προσωπικό νεύρο, η μαστοειδής, ο κοχλίας με ή χωρίς την συνύπαρξη χολοστεατώματος

Τι είναι η εκκριτική ωτίτιδα;

Η εκκριτική ωτίτιδα είναι μια πολύ συχνή πάθηση που αφορά παιδιά και ενήλικες. Χαρακτηρίζεται από την παρουσία υγρού στην κοιλότητα του μέσου ωτός χωρίς να συνυπάρχει φλεγμονή και στη βιβλιογραφία αναφέρεται ως μέση ωτίτιδα με υγρό ή μη πυώδης μέση ωτίτιδα ή κολλώδες ους (glue ear). Το υγρό στο μέσο αυτί θεωρείται στείρο μικροβίων παρόλο που σε ποσοστό περίπου 40%, η καλλιέργεια του υγρού μπορεί να δείξει την παρουσία μικροβίων.

Η δημιουργία και η συλλογή υγρού οφείλεται σχεδόν πάντα στη δυσλειτουργία της ευσταχιανής σάλπιγγας. Η ευσταχιανή σάλπιγγα είναι πρακτικά ένα σωληνάκι που συνδέει τον ρινοφάρυγγα με το μέσο αυτί. Ο ρόλος της είναι να εξισορροπεί τις πιέσεις της τυμπανικής κοιλότητας με το άνοιγμά της κατά την κατάποση ή το χασμουρητό. Ακόμα, το επιθήλιο της ευσταχιανής σάλπιγγας βοηθάει στην απομάκρυνση εκκρίσεων από το αυτί προς τον φάρυγγα.

Η συχνότερη αιτία που προκαλεί την απόφραξη της ευσταχιανής είναι οι ιογενείς και βακτηριακές λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού. Άλλες αιτίες μη ομαλής λειτουργίας της είναι η απόφραξη από αδενοειδείς εκβλαστήσεις, όγκους ρινοφάρυγγα, πολύποδες της μύτης, αλλεργικές καταστάσεις, συγγενείς ανωμαλίες ανάπτυξής της και αυξομειώσεις της ατμοσφαιρικής πίεσης (πχ καταδύσεις, αεροπορικές πτήσεις). Το σημαντικότερο σύμπτωμα που προκαλεί η εκκριτική ωτίτιδα είναι η ελάττωση της ακοής.

Η βαρηκοΐα μπορεί να συνοδεύεται από αίσθημα πληρότητας του αυτιού, εμβοές και σε χρόνιες καταστάσεις μέχρι και ίλιγγο. Οι ενήλικες μπορεί να περιγράψουν ότι ακούν το αυτί τους να κάνει ήχους όπως όταν ξεβουλώνει, χωρίς όμως να βελτιώνεται η ακοή τους (τριγμός) ή ότι ακούν πιο έντονα τη φωνή τους (αυτοφωνία).

Στα παιδία η πάθηση είναι αρκετά συχνότερη και αποτελεί την πιο συχνή αιτία βαρηκοΐας στην παιδική ηλικία, ιδιαίτερα στις ηλικίες 2 έως 5 ετών. Ο λόγος είναι η διαφορετική ανατομία του παιδικού κρανίου, η διαφορετική θέση και σχήμα της ευσταχιανής σάλπιγγας καθώς και η μεγαλύτερη ευπάθεια των παιδιών σε λοιμώξεις ανώτερου αναπνευστικού. Η εκκριτική ωτίτιδα σε ένα παιδί μπορεί να καθυστερήσει να γίνει αντιληπτή από τους γονείς, οι οποίοι συχνά πιστεύουν ότι το παιδί τους δεν θέλει να τους ακούσει, τους αγνοεί ή έχει πρόβλημα συγκέντρωσης.

Αν η κατάσταση υποτιμηθεί, το παιδί μπορεί να εμφανίσει καθυστέρηση ομιλίας και τάσεις απομονωτισμού.

Τελικά, συχνά μετά από σύσταση δασκάλων, το παιδί οδηγείται στον ΩΡΛ για τη διάγνωση. Η διάγνωση περιλαμβάνει τον ακοολογικό έλεγχο με ακοόγραμμα το οποίο θα δείξει βαρηκοΐα της τάξης των 30 με 40 db.

Σε μικρότερες ηλικίες, όπου το ακοόγραμμα δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί, ο έλεγχος με ωτοακουστικές εκπομπές και προκλητά δυναμικά (ABR) θα βοηθήσουν στο να αποκλειστούν άλλες αιτίες βαρηκοΐας.

Ποια τα βασικά αίτια;

Τα βασικά αίτια που προκαλούν ωτίτιδα είναι ιοί και βακτήρια που εισέρχονται στο αυτί και προκαλούν τις λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού. Στην εξωτερική ωτίτιδα, τα μικρόβια μπορούν να εισέλθουν στον έξω ακουστικό πόρο από τον αέρα, από βρώμικα αντικείμενα/δάκτυλα που βάζουμε στο αυτί μας ή από τραυματισμούς του πόρου. Στην μέση και έσω ωτίτιδα, ο δίοδος μικροβίων γίνεται από ανατομικές δομές που βρίσκονται κοντά στις κοιλότητες ή επικοινωνούν με αυτές όπως η ευσταχιανή σάλπιγγα, οι μήνιγγες του εγκεφάλου και τα υπόλοιπα τμήματα του αυτιού (πχ μέση ωτίτιδα που μεταφέρεται στον λαβύρινθο). Η σύφιλη, ο ωτικός έρπητας ζωστήρας και ο ιός της παρωτίτιδας είναι παθογόνα που μπορούν να προσβάλουν τον λαβύρινθο και να οδηγήσουν σε λαβυρινθίτιδα.