Γράφει ο ΩΡΛ Δρ. Σουλαντίκας Κωνσταντίνος
Τι είναι ο ίλιγγος;
Ίλιγγος είναι η δυσάρεστη διαταραχή της ισορροπίας που βιώνει ένα άτομο και συνήθως εμφανίζεται αιφνιδίως χωρίς προειδοποίηση. Ο ίλιγγος είναι ένα αίσθημα περιστροφής του περιβάλλοντος γύρω από τον ασθενή ή του ασθενούς γύρω από το περιβάλλον. Από ορισμένους περιγράφεται σαν αίσθηση ότι βρίσκονται σε βάρκα ή αναφέρεται απλά σαν αστάθεια. Ο ίλιγγος θέσης είναι η συχνότερη περίπτωση ιλίγγου σε ποσοστό που αγγίζει έως το 80% των περιπτώσεων.
Η πλήρης ονομασία της πάθησης είναι καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσης (Benign paroxysmal positional vertigo – BPPV). Τα χαρακτηριστικά του είναι ότι συμβαίνει αιφνίδια και το σύμπτωμα της περιστροφής διαρκεί δευτερόλεπτα αλλά εμφανίζεται ξανά, περισσότερο κατά την αλλαγή θέσης του ασθενούς. Ο όρος καλοήθης υποδηλώνει ότι η κατάσταση δεν είναι απειλητική για τη ζωή. Ωστόσο, πολλές διαφορετικές οντότητες μπορούν να προκαλέσουν ίλιγγο ή ζάλη που θυμίζει BPPV και η ακριβής διάγνωση θα πρέπει να γίνεται από ειδικό. Η σωστή διάγνωση θα κρίνει την ορθή και έγκαιρη αντιμετώπιση της νόσου.
Τι είναι η ζάλη;
Ο ίλιγγος και η ζάλη είναι συμπτώματα που πολλοί άνθρωποι και ιατροί συγχέουν. Ζάλη είναι η υποκειμενική αντίληψη του ασθενούς ότι χάνει την αίσθηση της ισορροπίας του. Είναι ένα σύνθετο ενόχλημα που περιλαμβάνει πολλά διαφορετικά συμπτώματα όπως την αίσθηση ότι κάποιος σπρώχνει τον ασθενή, το βάδισμα του δεν είναι σταθερό, έχει τάση λιποθυμίας ή νιώθει το κεφάλι του βαρύ/ελαφρύ. Ζάλη που μοιάζει με ίλιγγο μπορούν να προκαλέσουν ορισμένες διαθλαστικές ανωμαλίες των οφθαλμών, όπως είναι η μυωπία και η πρεσβυωπία, σε ανθρώπους που δεν έχουν αντιληφθεί ότι την έχουν ή δεν έχουν ελεγχθεί από οφθαλμίατρο τα τελευταία χρόνια. Το αυχενικό σύνδρομο μπορεί επίσης να μιμηθεί συμπτώματα ιλίγγου και η εκτίμηση από νευροχειρουργό ή ορθοπεδικό συχνά είναι βοηθητική. Η αρχική εκτίμηση της ζάλης οφείλει να γίνεται από νευρολόγο ή ωτορινολαρυγγολόγο και σε επόμενο στάδιο, ανάλογα με τα συνοδά συμπτώματα της ζάλης, η κατάσταση μπορεί να χρήζει περαιτέρω εξέτασης από καρδιολόγο για τον έλεγχο αρρυθμιών ή διαταραχών της πίεσης (υπέρταση/υπόταση).
Ποια τα βασικά αίτια;
Ίλιγγος μπορεί να θεωρηθεί μια ψευδαίσθηση της κίνησης του ασθενούς η οποία στη πραγματικότητα δεν συμβαίνει. Το πρώτο βήμα είναι να καθοριστεί αν πρόκειται για ίλιγγο ή για ζάλη άλλης αιτιολογίας. Μόλις τεθεί η διάγνωση του ιλίγγου, το επόμενο βήμα είναι να ελεγχθεί αν ο ίλιγγος είναι κεντρικής ή περιφερικής αιτιολογίας. Ο περιφερικής αιτιολογίας ίλιγγος οφείλεται σε διαταραχές (σοβαρές ή καλοήθεις) στο λαβύρινθο ή στο αιθουσαίο νεύρο του έσω ωτός όπως:
- Καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσης (BPPV)
- Αιθουσαία νευρίτιδα (φλεγμονή του νεύρου συνήθως από ιούς)
- Λαβυρινθίτιδα
- Νόσος Meniere
- Τραυματισμός του έσω ωτός
- Ωτικός έρπητας ζωστήρας
Ο κεντρικός ίλιγγος είναι σοβαρότερος και συνοδεύεται από συμπτώματα που υποδηλώνουν συμμετοχή του εγκεφάλου. Οι συχνότερες αιτίες κεντρικής αιτιολογίας ιλίγγου είναι:
- Αγγειακά εγκεφαλικά ή παρεγκεφαλιδικά επεισόδια (ισχιαιμικά, ανευρύσματα)
- Όγκοι κεντρικού νευρικού συστήματος (πχ ακουστικό νευρίνωμα)
- Λοιμώξεις (μηνιγγίτιδα, εγκεφαλίτιδα)
- Τραυματισμοί στο κεφάλι (πχ τροχαίο ατύχημα)
- Νευρολογικά σύνδρομα (πολλαπλή σκλήρυνση, ημικρανία)
Ποια τα βασικά συμπτώματα;
Τα βασικά συμπτώματα και σημεία του ιλίγγου είναι η διαταραχή της ισορροπίας, το αίσθημα περιστροφής, η ναυτία με ή χωρίς εμετό και η ακούσιες οφθαλμικές κινήσεις γνωστές και ως νυσταγμός. Η κατεύθυνση, η διάρκεια και η επιμονή του νυσταγμού δίνει πολύ σημαντικές πληροφορίες στον ιατρό για τη σωστή εκτίμηση της κατάστασης. Η παρουσία βαρηκοΐας και εμβοών που δεν προϋπήρχαν πριν το επεισόδιο ιλίγγου, εγείρουν τη υποψία για τη νόσο Meniere, την ωτοσκλήρυνση ή για βλάβες κεντρικού τύπου. Σε περίπτωση συμμετοχής του κεντρικού νευρικού συστήματος μπορεί να συνυπάρχουν διαταραχή των οπτικών πεδίων, παραλύσεις ή μουδίασματα των άκρων, κινητικές διαταραχές και δυσκαταποσία. Σε κάθε επεισόδιο ιλίγγου σημασία έχουν:
- Η διάρκεια των συμπτωμάτων (δευτερόλεπτα έως μέρες)
- Η παρουσία βαρηκοΐας, εμβοών και αισθήματος πληρότητας του αυτιού
- Το ωτολογικό ιστορικό (χρόνια ωτίτιδα, χολοστεάτωμα)
- Το ιστορικό ημικρανιών
- Συστηματικές και μεταβολικές παθήσεις (υπόταση, αναιμία, νεφρολογικά και καρδιολογικά προβλήματα)
Ποια είναι η κατάλληλη αντιμετώπιση;
Η κατάλληλη αντιμετώπιση του περιφερικής αιτιολογίας ίλιγγου πραγματοποιείται από ειδικό ΩΡΛ. Η θεραπευτική επιλογή εξαρτάται από την παθολογία που κρύβεται πίσω από το επεισόδιο ιλίγγου. Στις περισσότερες περιπτώσεις χορηγούνται κατασταλτικά του λαβυρίνθου (βηταϊστίνη ή διμενυδράτη) από το στόμα, ενδομυϊκά ή σε μορφή υπόθετου. Επίσης, έμφαση πρέπει να δοθεί στην προσπάθεια μείωσης του άγχους, καλής διατροφής και ξεκούρασης. Στον καλοήθη παροξυσμικό ίλιγγο θέσης, είναι συνετό τα φάρμακα που αναφέρθηκαν να χορηγούνται μόνο σε έντονα συμπτώματα και για το λιγότερο δυνατό χρονικό διάστημα καθώς έχει αποδειχτεί ότι καθυστερούν την μακροχρόνια αποκατάσταση του ιλίγγου. Αντίθετα, οι θεραπευτικές ασκήσεις όπως η δοκιμασία Epley, που γίνονται στο ιατρείο από τον ΩΡΛ, συχνά βοηθούν πολύ, και δύναται να επαναλαμβάνονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Οδηγίες που δίνονται στον ασθενή είναι η αποφυγή δραστηριοτήτων που μπορεί να οδηγήσουν σε ατύχημα (πχ οδήγηση), η χρήση κολλάρου αυχένα και η αποφυγή απότομων μετακινήσεων του σώματος και της κεφαλής καθώς επιδεινώνουν τα δυσάρεστα συμπτώματα.
Ασκήσεις για ίλιγγο
Υπάρχουν διάφορες ασκήσεις για ίλιγγο οι οποίες στοχεύουν στην επανεκπαίδευση του λαβύρινθου. Πιο συγκεκριμένα:
- Ελιγμός Epley
- Ασκήσεις Brandt – Daroff
- Ελιγμός Semont
- Ελιγμός Foster
Η επιλογή των ασκήσεων αλλά και ο τρόπος που πραγματοποιούνται ορίζεται έπειτα από συνεννόηση με τον ΩΡΛ σας.
Μίλησαν για τον γιατρό
