Τι είναι;
Η ημικρανία είναι μια μορφή πονοκεφάλου που αφορά σχεδόν το 10% του συνολικού πληθυσμού. Η συγκεκριμένη κεφαλαλγία μπορεί να διαρκεί από λίγες ώρες έως μερικές ημέρες και λαμβάνει περιοδικό χαρακτήρα με εξάρσεις και υφέσεις που μπορεί να διαρκούν για χρόνια. Έπειτα από μελέτες που έχουν γίνει, πιστεύεται ότι ο μηχανισμός που προκαλεί την ημικρανία σχετίζεται με διαταραχή τόσο στα νεύρα όσο και στα αγγεία του εγκέφαλου. Πιο συγκεκριμένα, η παλαιότερη θεωρία ότι η ημικρανία προκαλείται από την αγγειοσύσπαση-αγγειοδιαστολή των αγγείων του εγκεφάλου και του τριχωτού της κεφαλής έχει πλέον καταργηθεί. Η παθολογία πιστεύεται ότι ξεκινάει από τον εγκέφαλο με τη δημιουργία νευρογενούς φλεγμονής και παραγωγής νευροδιαβιβαστών οι οποίοι δρουν σε κέντρα του στελέχους του εγκεφάλου που ρυθμίζουν την εγκεφαλική αιματική ροή και την αίσθηση του πόνου. Η κλασσική ημικρανία, πέραν του πονοκεφάλου, συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα που είναι γνωστά ως αύρα. Η αύρα συνήθως προηγείται του πονοκεφάλου και διαρκεί 5 με 60 λεπτά. Τα συμπτώματα της αύρας περιλαμβάνουν μουδιάσματα (σε χέρια, πόδια ή πρόσωπο), οπτικές διαταραχές (λάμψεις, φωτεινά λαμπάκια), διαταραχές λόγου και ζάλη.
Η διεθνής εταιρία κεφαλαλγίας χωρίζει τις ημικρανίες σε 3 βασικές κατηγορίες:
- Την κλασσική ημικρανία με αύρα, η διάγνωση της οποίας απαιτεί τουλάχιστον 2 επεισόδια κεφαλαλγίας που συνοδεύονται από πλήρως αναστρέψιμες διαταραχές οπτικών πεδίων, αισθητικότητας ή λόγου.
- Την ημικρανία χωρίς αύρα, όπου απαιτούνται τουλάχιστον 5 επεισόδια πονοκεφάλου που διαρκούν 4 έως 72 ώρες με ναυτία ή/και έντονη αποφυγή φωτεινών ερεθισμάτων και θορύβων (φωτοφοβία, φωνοφοβία). Η κεφαλαλγία έχει μονόπλευρη εντόπιση, σφύζοντα χαρακτήρα, μέτρια έως μεγάλη ένταση και επιδείνωση από την φυσική άσκηση.
- Την βασική ημικρανία που περιλαμβάνει κεφαλαλγία και τουλάχιστον 2 ακόμα αναστρέψιμα συμπτώματα όπως ίλιγγος, εμβοές, απώλεια ακοής, αταξία, διπλωπία, παραισθησία ή μειωμένο επίπεδο συνείδησης. Τα παραπάνω συμπτώματα αποδίδονται στην κατανομή του σπονδυλοβασικού αγγειακού συστήματος (βασική αρτηρία του εγκεφάλου και σπονδυλικές αρτηρίες του αυχένα) και συνήθως προηγούνται περίπου 1 ώρα πριν την εκδήλωση του πονοκεφάλου.
Σε ένα ποσοστό περίπου 25% η ημικρανία συνοδεύεται από ίλιγγο, ωστόσο μόνο το 9% των ασθενών με ημικρανία και ίλιγγο πάσχει από το σύνδρομο που ονομάζεται αιθουσαία ημικρανία ή ημικρανικός ίλιγγος. Οι περισσότεροι ασθενείς με αιθουσαία ημικρανία έχουν ιστορικό ημικρανίας που ξεκίνησε πριν από χρόνια και εξελίχθηκε σε επεισόδια ιλίγγου με ημικρανία χαμηλότερης έντασης ή και χωρίς καθόλου ημικρανία. Τα παιδία μπορεί να εμφανίσουν παρόμοια συμπτώματα στην παιδική ημικρανία ή τον παιδικό καλοήθη παροξυσμικό ίλιγγο θέσης. Προσβάλλονται σε ηλικίες 1 έως 4 ετών, ενώ τα συμπτώματα μπορούν να υπάρχουν μέχρι τα 10 έτη και υποχωρούν κατά την εφηβεία ή εξελίσσονται σε τυπική ημικρανία των ενηλίκων.
Ποια τα βασικά συμπτώματα;
Τα συμπτώματα που μπορεί να προκαλέσει η αιθουσαία ημικρανία είναι κεφαλαλγία (όχι πάντα), αμφοτερόπλευρες εμβοές, ίλιγγος χωρίς νυσταγμό (αυτόματες κινήσεις των ματιών) με ναυτία-εμετό, υπερακουσία, πόνος ή αίσθημα πληρότητας στο αυτί και το πρόσωπο, αλλοδυνία (πόνος κατά το άγγιγμα του κρανίου ή των μαλλιών), μουδιάσματα, διαταραχές λόγου και οπτικά ερεθίσματα (αστραπές, σκοτώματα, κυματιστές γραμμές κ.α). Τα παραπάνω συμπτώματα συχνά επιδεινώνονται από τον έντονο φως, τους θορύβους, τις μυρωδιές και τις κινήσεις της κεφαλής και οι ασθενείς τείνουν να απομονώνονται σε σκοτεινό και ήσυχο περιβάλλον κατά την διάρκεια των κρίσεων.
Πως γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση γίνεται με την λήψη ατομικού και οικογενειακού ιστορικού (συνήθως κάποιος στην οικογένεια πάσχει από ημικρανία) καθώς και από την λεπτομερή κλινική εξέταση. Δεν υπάρχουν ειδικές διαγνωστικές εξετάσεις για την αιθουσαία ημικρανία και συχνά η διάγνωση καθυστερεί να γίνει ή γίνεται λανθασμένα.
Υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που ενεργοποιούν ή χειροτερεύουν την αιθουσαία ημικρανία:
- Μεταβολές καιρού και βαρομετρικής πίεσης
- Ορμονικές διαταραχές
- Διαταραχές ύπνου και άγχος
- Τραυματισμοί στον αυχένα, μυϊκοί σπασμοί του αυχένα και της γνάθου (σύνδρομο κροταφογναθικής άρθρωσης)
- Αρκετές τροφές όπως τυριά ωρίμανσης, τρόφιμα επεξεργασμένα με συντηρητικά (κινέζικα φαγητά, καπνιστά, παστά, αλλαντικά, τουρσί, ασπαρτάμη), αλκοόλ (ιδιαίτερα λευκό κρασί), θεοφυλλίνες (καφές, τσάι, κακάο, αναψυκτικά), ξηροί καρποί και ορισμένα φρούτα (σύκα, δαμάσκηνα, σταφίδες).
Ποια είναι η κατάλληλη θεραπεία για αντιμετώπιση;
Η θεραπεία της πάθησης αφορά την αλλαγή του τρόπου ζωής του πάσχοντος με καλό ύπνο, αποφυγή του στρες (όσο γίνεται), σωματική άσκηση και αποφυγή των παραγόντων που επιδεινώνουν την ημικρανία όπως αναφέρθηκαν παραπάνω. Σε περίπτωση έντονου ιλίγγου, οι ειδικές ασκήσεις αιθουσαίας αποκατάστασης που εκτελούνται από τον ΩΡΛ ιατρό ή από τον ασθενή στο σπίτι, βελτιώνουν την συμπτωματολογία. Τέλος, ορισμένα φάρμακα όπως τα αντικαταθλιπτικά, οι β-αναστολείς, οι αναστολείς καρβονικής ανυδράσης καθώς και η θεραπεία με υποδόρια ή από του στόματος χορήγηση σουματριπτάνης (Imigran*) μπορεί να βοηθήσουν αρκετούς ασθενείς στην προφύλαξη και θεραπεία των ημικρανιακών κρίσεων.
