Τι είναι;
Έξω ακουστικός πόρος ή έξω ους ονομάζεται το εξωτερικό κανάλι του αυτιού μας που καταλήγει στο τύμπανο. Έχει μήκος περίπου 3 εκατοστά και αποτελείται από ένα χόνδρινο εξωτερικό τμήμα και ένα οστέινο εσωτερικό τμήμα. Το χόνδρινο τμήμα του έξω ακουστικού πόρου είναι κοίλο και σχηματίζει γωνία με το οστέινο τμήμα, κάτι που παρέχει ασφάλεια στην τυμπανική μεμβράνη από πιθανούς τραυματισμούς. Οι εξοστώσεις και τα οστεώματα του έξω ακουστικού πόρου, που αφορούν το οστέινο τμήμα του καναλιού, αποτελούν καλοήθη νεοπλάσματα του οστού. Είναι σκληρές, οστέινες δομές που αναπτύσσονται αργά και συνήθως αφορούν και τα δύο αυτιά. Η διαφορά των οστεωμάτων από τις εξοστώσεις είναι ότι τα οστεώματα έχουν μίσχο ενώ μέσα από το οστέινο περίβλημα, συνήθως, υπάρχει αγγειακό δίκτυο. Αντίθετα οι εξοστώσεις έχουν ευρεία βάση και αποτελούνται εξ ολοκλήρου από οστό (οστίτη ιστό).
Ποια τα βασικά αίτια;
Η κύρια αιτία πρόκλησης εξοστώσεων είναι ο συχνός θερμικός ερεθισμός του αυτιού, πρακτικά η τακτική είσοδος κρύου νερού στον έξω ακουστικό πόρο. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, οι εξοστώσεις χαρακτηρίζονται σαν ‘’νόσος των χειμερινών κολυμβητών’’. Ο συχνός θερμικός ερεθισμός προκαλεί ευαισθητοποίηση του περιοστέου (μεμβράνη που καλύπτει το οστό) που οδηγεί στην παραγωγή νέου οστίτη ιστού και έτσι αύξηση της μάζας του οστέινου τμήματος του καναλιού. Υπάρχουν αναφορές σχετικά με την κληρονομική προδιάθεση για τη δημιουργία εξοστώσεων, ωστόσο κάτι τέτοιο δεν έχει αποδειχτεί ξεκάθαρα.
Στις περισσότερες περιπτώσεις οι εξοστώσεις δεν προκαλούν κανένα σύμπτωμα και εντοπίζονται σε τυχαίο έλεγχο του αυτιού από ειδικό ΩΡΛ. Ένα πιθανό σύμπτωμα που αναφέρεται από τους ανθρώπους είναι η αίσθηση πληρότητας του αυτιού (νιώθουν το αυτί τους βαρύ ή ότι κάτι υπάρχει μέσα). Οι εξοστώσεις έχουν τη τάση να αναπτύσσονται βαθιά μέσα στο κανάλι, κοντά στην τυμπανική μεμβράνη. Αρκετές φορές οι εξοστώσεις εγκλωβίζουν τα βύσματα κεριού μέσα στο αυτί σε σημείο που μπορεί να κλείνουν εντελώς τον έξω ακουστικό πόρο κοντά στο τύμπανο. Η παραγωγή κεριού είναι σημαντική καθώς αποτελεί τον αυτοκαθαρισμό του αυτιού από νεκρά κύτταρα του επιθηλίου και ρύπους του περιβάλλοντος. Ο εγκλωβισμός του κεριού ανάμεσα στις εξοστώσεις και στο τύμπανο, εμποδίζει τόσο την φυσιολογική μετακίνηση του κεριού προ τα έξω, όσο και τον καθαρισμό του από τον ΩΡΛ. Έτσι, η μειωμένη υγιεινή του έξω ακουστικού πόρου μπορεί να οδηγήσει σε συχνές εξωτερικές ωτίτιδες. Η απόφραξη του καναλιού προκαλεί μια μορφή βαρηκοΐας που ονομάζεται βαρηκοΐας αγωγιμότητας όπου παρακωλύεται η αγωγή του ήχου από το περιβάλλον προς το τύμπανο.
Πως γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση των εξοστώσεων πραγματοποιείται με την απλή επισκόπηση του έξω ακουστικού πόρου με ωτοσκόπιο. Για μια πιο λεπτομερή και μεγεθυμένη εικόνα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί η ενδοσκόπηση του πόρου με άκαμπτο ενδοσκόπιο. Η ακτινολογική απεικόνιση χρησιμοποιείται μόνο σε περιπτώσεις που χρήζουν χειρουργικής θεραπείας. Η προεγχειρητική αξονική τομογραφία λιθοειδών θα δώσει σημαντικά στοιχεία τον χειρουργό σχετικά με το μέγεθος και την επέκταση των εξοστώσεων στον τυμπανικό δακτύλιο, στοιχεία σημαντικά για τον προγραμματισμό της επέμβασης. Η εκτίμηση της ακοής με το απλό ακοόγραμμα θα ξεκαθαρίσει την ύπαρξη ή όχι βαρηκοΐας αγωγιμότητας ή άλλης διαταραχής της ακοής.
Ποια η κατάλληλη θεραπεία για αντιμετώπιση;
Η μοναδική θεραπεία των εξοστώσεων είναι η χειρουργική αφαίρεσή τους. Πραγματοποιείται μόνο σε περιπτώσεις όπου οι εξοστώσεις προκαλούν συμπτώματα στον ασθενή με τη χρήση ειδικού εργαλείου που ονομάζεται οστεογλύφανο. Η παρέμβαση ονομάζεται καναλοπλαστική, αφορά συνήθως μόνο το οστέινο τμήμα του έξω ακουστικού πόρου και μπορεί να πραγματοποιηθεί ενδοωτιαία (μέσα από το αυτί) ή οπισθοωτιαία αναλόγως του σχήματος και της εντόπισης των εξοστώσεων. Είναι μια απλή επέμβαση που σε ήπιες καταστάσεις μπορεί να γίνει με τοπική αναισθησία στο εξωτερικό ιατρείο. Συνήθως επιλέγεται ολική αναισθησία που παρέχει μεγαλύτερη ασφάλεια για τον ασθενή. Η επέμβαση γίνεται και στα δύο αυτιά ταυτόχρονα και μετά το τέλος της επέμβασης ο έξω ακουστικός πόρος πωματίζεται με απορροφήσιμα υλικά.
Πως γίνεται η πρόληψη;
Η πρόληψη της δημιουργίας εξοστώσεων περιλαμβάνει την αποφυγή έκθεσης κρύου νερού στο αυτί και την χρήση ωτοασπίδων κατά την χειμερινή κολύμβηση.